1. Tên di tích:Tượng đài chiến thắng Bồ Bồ.
2. Loại công trình: Tượng đài.
3. Loại di tích: Lịch sử cách mạng.
4. Quyết định: Đã được UBND Tỉnh Quảng Nam xếp hạng di tích lịch sử cách mạng cấp tỉnh theo quyết định số: 4504/QĐ-UBND ngày 30 tháng 12 năm 2008.
5. Địa chỉ di tích: Đồi Bồ Bồ, Thôn Châu Sơn, xã Điện Tiến, Thị xã Điện Bàn.
6. Tóm lược thông tin về di tích:
BồBồ là vùng đồi đất thuộc xã Điện Tiến có diện tích khoảng 215 ha. Đỉnh cao nhất của đồi Bồ Bồ là 55m so với mực nước biển. Từ đỉnh đồi 55 này, có thể nhìn bao quát cả một vùng đồng bằng rộng lớn của vùng Điện Bàn, tiếp giáp với thị xã Đại Lộc và Hòa Vang của thành phố Đà Nẵng. Phía Nam và phía Tây có sông Bình Phước, sông Yên bao bọc, phía Bắc giáp với thành phố Đà Nẵng. Ngay từ những ngày đầu của cuộc kháng chiến, thực dân Pháp đã tìm mọi cách đánh chiếm Bồ Bồ, xây dựng đồn bốt, tập trung hỏa lực nhằm làm căn cứ tấn công vào các vùng tự do của ta.
Ngày 9 tháng 6 năm 1954, lực lượng vũ trang của ta gồm Đại đội đặc công 11, đại đội 22, đại đội 64 đã tập kích tiêu diệt đại đội địch trên cứ điểm Bồ Bồ, thu 2 khẩu pháo 94 ly. Phối hợp với chiến trường Điện Biên Phủ, quân và dân ta đã tấn công dồn dập cả quân sự, chính trị, binh vận làm cho giặc Pháp lâm vào tình thế nguy khốn. Để cứu vãn tình thế đó, quân Pháp đã điều binh đoàn cơ động Tây Nguyên về Đà Nẵng, tập trung trên 800 quân, có sự hỗ trợ của không quân, pháo binh, mở cuộc hành quân “Con báo” với chiến thuật “Theo vết dầu loang” để giành lại các vùng đất đã mất. Ngày 17/7/1954, giặc Pháp tái chiếm Bồ Bồ, chia quân chốt thành 3 cụm lớn.
Được sự cổ vũ bởi chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, thực hiện mệnh lệnh chiến đấu của Tỉnh ủy, lực lượng vũ trang tỉnh gồm Tiểu đoàn 20, đại đội trợ chiến 21, trung đội trinh sát thuộc đại đội 15 phối hợp với lực lượng vũ trang thị xã Điện Bàn gồm một trung đội của đại đội 61, đại đội 64, bộ đội địa phương, du kích, dân công hỏa tuyến do đồng chí Tường Vinh, Tỉnh đội phó chỉ huy.
Trong đêm 19 rạng ngày 20/7/1954, các mũi tấn công của ta đồng loạt tập kích vào cứ điểm Bồ Bồ. Hỏa pháo truyền đi mệnh lệnh chiến đấu, các mũi quân đã lợi dụng từng gò đất, từng gốc cây tiến công bao vây chia cắt đội hình địch. Địch chống trả, gọi pháo hỗ trợ xối xả vào các vùng đồi nhằm uy hiếp, bẻ gãy đội hình của ta. Thế trận giằng co quyết liệt, đội hình xung kích của ta gặp nhiều khó khăn, một số đồng chí anh dũng hy sinh như đại đội trưởng Phạm Văn Hoàng, đại đội trưởng Lê Huân, tiểu đội trưởng Lê Bàng…
Với ý chí quyết chiến và quyết thắng, lực lượng vũ trang của ta liên tiếp mở các đợt tiến công. Người trước ngã xuống, người sau tiến lên, bám sát trận địa, mở các hướng tiến công bẻ gãy đội hình địch, đánh tan ổ phòng thủ ở đồn Bồ Bồ và sân bay, làm chủ hoàn toàn trận địa. Cả chiến trường chìm trong lửa đạn, giặc Pháp hoang mang, một số chết ngay tại chỗ, số còn lại hốt hoảng chạy về hướng Đông bị du kích ta đón lỏng, bao vây tóm gọn.
Qua hơn 3 giờ chiến đấu, quân ta đã kết thúc trận đánh và chiến thắng vẻ vang, làm thiệt hại nặng một chiến đoàn cơ động, tinh nhuệ của Pháp, tiêu diệt 150 tên, bắt sống 293 tên, trong đó có Đại tá Camilet – Tiphêlit, chỉ huy cuộc hành quân.
Tròn 60 năm, từ đêm 19 rạng ngày 20 tháng 7 năm 1954 lịch sử, trên đỉnh đồi Bồ Bồ hôm nay, nắng gió như càng lao xao hơn bởi hàng loạt các hoạt động hướng về kỷ niệm 60 năm chiến thắng Bồ Bồ.
Cựu chiến binh Hồ Xuân Hòa, người chiến sĩ của Tiểu đoàn 20 - đơn vị chủ lực trong trận đánh Bồ Bồ bồi hồi xúc động: “Tiểu đoàn 20 của chúng tôi vinh dự được giao nhiệm vụ tổ chức trận đánh. Tối 19-7, từ các vị trí tập kết, bộ đội và du kích bí mật chiếm lĩnh trận địa, khắc phục vật cản, áp sát mục tiêu. Đến 23 giờ, các mũi lần lượt “lót vào” bên trong, có mũi chỉ cách địch khoảng 50 mét. 0 giờ 30 phút ngày 20-7, Tiểu đoàn trưởng Lê Văn Bàng phát lệnh nổ súng. Các trận địa cối 81, SKZ cùng các loại hỏa lực đồng loạt trút đạn vào trận địa địch. 10 phút sau, hỏa lực chuyển làn, xung kích nhất tề xung phong, thọc sâu, chia cắt, tiêu diệt địch. Nhiều xe tăng, ô-tô, thùng nhiên liệu, nhà bạt… trúng đạn, phụt cháy. Bị đánh bất ngờ, quân địch hoảng hốt, bỏ chạy tán loạn. Tại hướng nam, xe tăng địch gầm rú phản kích. Trung đội trưởng Lâm Cam (Đại đội 206) mưu trí tiếp cận, dùng thủ pháo đánh đứt xích xe tăng, dẫn đầu trung đội xông lên đánh chiếm khu vực Giồng Ngang. Trung đội cối 81 bắn cấp tập, tiêu diệt nhiều lô cốt, hỏa điểm, yểm trợ cho bộ binh tấn công. Hết đạn mang theo, anh em pháo thủ lấy ngay đạn ở một trận địa cối của địch vừa bỏ chạy, tiếp tục nã vào đội hình địch. Trên hướng tây, Đại đội 203 nhanh chóng đánh chiếm khu vực Giồng Lạc. Ở hướng tây bắc quân địch điên cuồng chống trả, làm Đại đội 204 không phát triển được. Tiểu đoàn trưởng Lê Văn Bàng lệnh đội dự bị bước vào chiến đấu và trực tiếp lao lên đốc thúc các mũi tấn công, đánh mạnh vào khu vực chỉ huy của địch”.
Chiến thắng Bồ Bồ là kết tinh sức mạnh, ý chí chiến đấu quật cường và tinh thần đoàn kết quân dân sâu sắc. Ông Nguyễn Văn Đài - người du kích xã Điện Tiến từng tham gia trận đánh 60 năm trước, xúc động: “Trận đánh vào cứ điểm Bồ Bồ là một kỷ niệm đáng nhớ của lực lượng du kích xã Điện Tiến, đó là một trận đánh có công tác phối hợp với các lực lượng lớn của thị xã đội Điện bàn, có hỏa lực mạnh, đây là trận đánh đầu tiên mà lực lượng du kích xã tham gia với quy mô lớn. Thành công của chiến thắng vẻ vang này có sự đóng góp không nhỏ của nhân dân ở quanh khu vực Bồ Bồ, đồng cam cộng khổ, đóng góp cả sức người sức của, cưu mang đùm bọc, đã che chở nuôi dưỡng bộ đội, du kích vững tâm, vững chí trên chiến trường. Trong những giờ phút tràn ngập lửa đạn, nhưng đã có hàng trăm du kích, dân công hỏa tuyến vượt qua làn đạn pháo áp sát cứ điểm Bồ Bồ để tiếp tế đạn dược, tải thương, thu vũ khí, áp tải tù binh. Nhiều đồng bào, đồng chí đã hy sinh anh dũng trên mảnh đất Bồ Bồ...”. Các cựu chiến binh từng tham gia trận đánh Bồ Bồ năm xưa, nay người còn người mất, phần lớn đều tuổi cao sức yếu, nhưng tinh thần đồng chí, đồng đội, đồng bào vẫn sáng mãi, là bài ca vinh quang truyền đời cho các thế hệ mai sau.
Tháng 4/2014, được sự đồng ý của UBND thị xã; Huyện đoàn Điện Bàn phối hợp với Hội Cựu chiến binh huyện (nay là thị xã) tổ chức vận động và tiến hành trùng tu công trình Tượng đài chiến thắng Bồ Bồ. Qua gần 3 tháng thi công, với nguồn kinh phí xã hội hóa gần 200 triệu đồng từ sự đóng góp của cán bộ, hội viên cựu chiến binh, đoàn viên thanh thiếu niên và các nhà hảo tâm, công trình trùng tu tôn tạo được hoàn tất và tiến hành khánh thành vào tối ngày 18/7/2014. Cũng trong dịp này, Huyện đoàn và Hội Cựu chiến binh huyệntổ chức Hội trại quy mô lớn tại đồi Bồ Bồ với nhiều hoạt động như: Thắp nến tri ân, văn nghệ, trờ chơi lớn... trên vùng đồi Bồ Bồ. Đặc biệt, sáng ngày 20/7/2014, tại đỉnh đồi 55, Lễ mitting trọng thể kỷ niệm 60 năm chiến thắng Bồ Bồ được tổ chức với sự tham dự của hơn 500 đại biểu khách mời của đại diện lãnh đạo Quân khu 5, tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng, các thị xã thành phố trong tỉnh Quảng Nam, thị xã Điện Bàn, nhân chứng lịch sử, đoàn viên, học sinh và bà con nhân dân. Sau lễ Mitting, các đại biểu, đặc biệt là gần 200 nhân chứng của trận đánh Bồ Bồ năm xưa cùng tham dự buổi Gặp mặt đầm ấm, trang trọng để ôn lại chiến thắng vẻ vang của quân và dân Điện Bàn Quảng Nam 60 năm trước, trao đổi, đóng góp ý kiến để xây dựng quê hương Điện Bàn ngày càng phát triển.
Trên đỉnh đồi 55 hôm nay, tượng đài Chiến thắng Bồ Bồ sừng sững oai nghiêmtượng trưng cho tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân dân Điện Bàn - Quảng Nam. Quê hương Điện Tiến, Điện Bàn hôm nay đang ngày càng thay đổi. Trên vùng quê sỏi đá, cụm công nghiệp Cẩm Sơn được hình thành, thu hút và giải quyết hàng trăm công ăn việc làm cho nhân dân. Nền kinh tế nông nghiệp của Điện Tiến đang chuyển dịch sang hướng sản xuất hàng hóa. Đồi Bồ Bồ đang được quy hoạch phát triển thành khu du lịch sinh thái, cùng các quần thể di tích vệ tinh như Bia Đá Chùm, Cấm Lớn, đình Diệm Sơn… sẽ là một điểm đến thu hút du khách trong một tương lai không xa. Điện Tiến cùng với các xã, phường trong thị xã Điện Bàn đang phấn đấu lập nhiều thành tích, góp phần xây dựng thị xã Điện Bàn ngày càng phát triển toàn diện.